Τα σωματικά συμπτώματα είναι τόσο συχνά στον γενικό πληθυσμό ώστε να θεωρούνται ως φυσιολογικά φαινόμενα στη ζωή του ατόμου και ως επί το πλείστον φυσιολογικές απαντήσεις στο στρες. Και ενώ στην πλειονότητα των ατόμων τα συμπτώματα είναι παροδικά, σε κάποιες περιπτώσεις επιμένουν με αποτέλεσμα σημαντική δυσφορία και δυσλειτουργικότητα. Διαγνωσμένη σωματική νόσος απουσιάζει, αλλά και αν υπάρχει είτε τα σωματικά συμπτώματα δεν σχετίζονται με τη νόσο ή, αν σχετίζονται η ένταση, η σοβαρότητα τους και η προκύπτουσα δυσφορία και δυσλειτουργικότητα του ατόμου, είναι δυσανάλογα σε σχέση με την υπάρχουσα νόσο. Οι διαγνώσεις στις περιπτώσεις αυτές, όπως «σωματόμορφες διαταραχές» (somatoform disorders) για την Ψυχιατρική, ή «ιατρικώς ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα» (medically unexplained somatic symptoms) για τη σωματική ιατρική δεν ικανοποιούν. Η μεν ιατρική διάγνωση τίθεται εξ αποκλεισμού, ενώ η ψυχιατρική διάγνωση υπαινίσσεται ψυχολογικά αίτια, μια υπόθεση όμως αναπόδεικτη. Συνεπώς, η αναγνώριση, η αιτιοπαθογένεια και η αντιμετώπιση των διαταραχών αυτών είναι δύσκολη και απαιτεί ευρύτερη διεπιστημονική συνεργασία στο πλαίσιο της βιοψυχοκοινωνικής προσέγγισης.

Κύρια Σημεία

• Τα σωματόμορφα συμπτώματα αποτελούν γνήσια σωματικά συμπτώματα που χαρακτηρίζονται από προοδευτική έναρξη και πορεία, τα οποία δεν περιορίζονται σε ένα όργανο ή σύστημα και παραμένουν ανεξήγητα. Απαντώνται σε σημαντική συχνότητα στον γενικό πληθυσμό και οδηγούν συχνά τον ασθενή σε αναζήτηση ιατρικής βοήθειας από όλες τις ειδικότητες.
• Η αιτιοπαθογένειά τους είναι πολυπαραγοντική: Βιολογικοί παράγοντες, κυρίως νευροενδοκρινοανοσολογικές μεταβολές, καθώς και ψυχολογικοί ή πολιτισμικοί παράγοντες δυνατόν να συμμετέχουν.
• Η θεραπευτική τους αντιμετώπιση ποικίλλει ανάλογα με την παρουσία ή όχι μείζονος ψυχοπαθολογίας. Σημαντικό ρόλο -πέραν της φαρμακοθεραπείας- διαδραματίζει η σχέση ιατρού-ασθενούς και η εκάστοτε ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
• Οι κύριες σωματόμορφες διαταραχές είναι: Η σωματοποιητική διαταραχή, χαρακτηριζόμενη από πολυσυστηματικά ανεξήγητα συμπτώματα, η διαταραχή μετατροπής, κατά την οποία περιορίζεται η σωματική λειτουργικότητα λόγω ψευδο-νευρολογικής συμπτωματολογίας, η διαταραχή πόνου, η σωματοδυσμορφική διαταραχή, όταν ο ασθενής ασχολείται επίμονα με κάποιο έλλειμμα της εμφάνισης του. και τέλος η υποχονδρίαση, όπου κυριαρχεί ο φόβος σοβαρής, αλλά ανύπαρκτης νόσου.